عملكرد بهينه و ارتقاي آن

تعریف peak performance و ویژگیهای آن

رسیدن به بالاترین سطح عملکرد ، در نقطه اوج بودن ، غرق شدن در کاروفعالیت ،روی غلطک افتادن :همگی این اصطلاحات یک حالت را تعریف می کنند همان حالت خاصی که طی آن فرد احساس می کندهمه چیز بروفق مراد اوست و هیچ اشتباهی مرتکب نخواهد شد.لحظاتی که چنان درگیر کاروفعالیت خودمیشود که به نظر می رسد هیچ موضوع دیگری برای او اهمیت ندارد و تمرکز او تنها بر کاری که در حال انجامش می باشد معطوف می باشد.رسیدن به چنین حالتی  آنقدر لذت بخش است که به فرد انگیزه می دهد تا برای تجربه مجدد آن هر کاری انجام دهد.

در نقطه اوج بودن یعنی انجام کارها فراتر از حد تصور دیگران و یا حتی فراتر از حد تصور خودکه رسیدن به این نقطه نیازبه  ذهنی آماده و هماهنگ با جسم دارد.. تجربه این حالت و لذت حاصل از آن دلیل اصلی و نهایی است که چرا بسیاری از مردم به ورزش روی می اورند.

ویژگیها و خصوصیات در نقطه اوج بودن :

برخورداری از ارامش کامل:تحقیقات علمی متعددی نشان داده اند که بهترین حالت عملکرد یک فرد زمانی روی می دهد که فرد به جای آنکه درنقطه اوج برانگیختگی باشد تنها کمی از حالت طبیعی برانگیخته تر باشد.یعنی داشتن احساس آرامش و آسودگی در عین برخورداری از انرژی بالا و نیروی فراوان.

اطمینان به خود : وقتی فرد در تمرین ها و مسابقات به خوبی عمل می کند، نسبت به خود احساس اطمینان و دلگرمی می کند وبه این باور می رسد که قادر به انجام هر کاری خواهد بود.واین ایمان قلبی به او اجازه می دهد تا طبق غریزه و بینش خود در هر لحظه بهترین تصمیم را بگیرد و در نتیجه به بالاترین موفقیت ها دست یابد.در این حالت فرد به چنان احساس غرور و اعتماد به نفسی دست پیدا می کند که دیگر عبور از هیچ مانعی وشکست هیچ رقیبی ترسناک و غیر ممکن به نظر نخواهد رسید.

تمرکز کامل : داشتن تمرکز کامل و همه جانبه به این معناست که فرد چنان غرق در کار وفعالیت خود می شود که دیگر هیچ اعتنایی به مسائل دور و بر ندارد.در این لحظه هیچ خاطرهای از گذشته و هیج ترسی از آینده به ذهن او نمی آید وتنها متوجه کاری است که در حال انجامش می باشد همان لحظاتی که فرد بدون توجه به سروصدای تماشاچیان ویا فریاد هم تیمی ها با دقت زیاد تنها به زدن ضربه فکر می کند . در این دقایق ورزشکار درک صحیحی از زمان ندارد و با اینکه بازی در اوج جریان خود می باشد برای او همه لحظات با دور کند و به شکل آهسته رخ می دهند.

تلاش کمتر وسهولت بیشتر :در حالت نقطه اوج کارها به سرعت و بدون هیچگونه تلاشی انجام می شوند.تمام حرکات با ظرافت و روانی خاصی صورت می گیرند ودر این لحظه آن فعالیت ورزشی آسان ترین کار دنیا به نظر می رسد.در واقع فرد در بهترین حالت جسمی و ذهنی خود قرار دارد،حالتی که می تواند سخت ترین کارها را با کمترین تلاش و به آسانی انجام دهد.چرا که ذهن و جسم او در هماهنگی و همکاری کامل قرار دارند.مهارت و زیبایی حرکات ورزشکار در چنین لحظاتی او را سرشار از لذت می کند و دیگران را نیز مقهور و شیفته می سازد.

غیر ارادی و خودکار بودن:در چنین حالتی هیچ تداخلی در افکار یا هیجانات ورزشکار روی نمی دهد،کارها به خودی خود پیش می روند و فرد به صورت خودکار و ناخودآگاه به آنچه که روی می دهد واکنش صحیح نشان می دهد.ظاهرا بدن دقیقا می داند بدون راهنمایی در هر لحظه چه کاری انجام دهد.در این لحظات فوق العاده هیچ تفکر آگاهانه ای در جریان نمی باشد و فرد کاملا به غریزه خود متکی است.و چون کمتر فکر می کند نتیجه بهتری می گیرد.

لذت و سرگرمی : احساسی که فرد در حالت غرقه تجربه می کند با هیچ لذت دیگری قابل مقایسه نمی باشد.واین لذت و خوشی که ورزش برای او ایجاد می کند به وضوح قابل مشاهده می باشد.در واقع هیچ چیز دیگر و یا هیچ کس دیگری قادر نیست چنین هیجانی را در ورزشکار ایجاد کند واین رمز موفقیت است چرا که اگر ورزش برای او لذت بخش نباشد آینده روشنی در پیش رو نخواهد داشت.

احساس کنترل:با رسیدن به اوج عملکردفرد احساس می کند بر خود و دنیای اطراف کنترل دارد.به نظر می رسد هرآنچه که اوفکر می کند ویا  می خواهد اتفاق خواهد افتاد.هیجانات تحت فرمان قرار می گیرند ودیگر ترس و اضطراب بر فرد غلبه نمی کند.وقتی ورزشکار با چنین احساسی از کنترل و قدرت به بازی می پردازد اتفاقات بزرگی رخ خواهند داد.

متاسفانه تجربه چنین حالتی به ندرت روی می دهد و برای تکرار آن باید از تمرینات و فنون ویژه ای بهره برد.

همچنین  رسیدن به نقطه اوج عملکرد نیاز به آمادگی های جسمانی و ذهنی توامان دارد.در واقع فنون آموزش ذهنی در کنار تمرینات بدنی و آموزشهای فنی به ورزشکاران کمک می کند تا از تواناییها و استعداد های خود بیشترین فایده را ببرند.

هدف از اجرای برنامه های افزایش peak performance

افزایش عزت نفس

کاهش استرس ، اضطراب و افسردگی

افزایش توجه و تمرکز در لحظات دشوار

توانایی آرام کردن ذهن و بدن به طور ارادی

افزایش کنترل جسمی ،ذهنی و هیجانی

افزایش خلاقانه انرژی و  بهره وری از آن

ایجاد تفکر مثبت تر و افزایش انعطاف پذیری ذهنی

ایجاد هماهنگی کامل بین جسم و ذهن

افزایش مهارت های حل مسئله و به کارگیری آنها در لحظات حساس

رشد خودآگاهی و هوش هیجانی

روشهای افزایش  peak performance

روانشناسان ورزشی از روشهای متنوعی برای بهبود عملکرد ورزشکاران سود می برند. در ابتدا با استفاده از ابزارها و فنون روانشناختی ویژگیهای شخصیتی و نقاط ضعف وقوت هر فرد مشخص می گردد.سپس با توجه به این ویژگیها ، نیازهاو اهداف هر فرد برنامه خاصی تنظیم می گردد .رایج ترین روش های مورد استفاده عبارتند از:

مدیریت و کنترل استرس،روش های آرام سازی و مراقبه،برنامه های مدیریت زمان، تصویرسازی ذهنی، بیوفیدبک و نوروفیدبک

نوروفیدبک و اثر آن بر افزایش peak performance

یکی از مهمترین مراحل رسیدن به نقطه اوج عملکرد افزایش توجه و تمرکز ذهنی می باشد. و استفاده از روش نوروفیدبک برای دستیابی به این امر بسیار ثمربخش می باشد و امروزه در مقیاس وسیعی توسط تیم ها و ورزشکاران زیادی مورد استفاده قرار می گیرد.

 روش نوروفیدبک برپایه ثبت و تحلیل امواج مغزی و دادن اطلاعات بازخوردی (شنیداری/دیداری)در مورد امواجی که فرد تولید می کند ،قرار دارد.امواج مغزی ناشی از فعالیت الکتریکی مغز می باشند ودر شکل دهی فرایندهای روانشناختی ناهشیار که عموما خارج از کنترل فرد می باشند،نقش دارند.در واقع نوروفیدبک همانند یک آیینه در مقابل این فرایندها عمل می کند و به فرد می آموزد که چگونه امواج مغزی مناسبی را تولید کند که بیشترین ارتباط را با افزایش سلامتی ،خلاقیت،انعطاف پذیری ذهنی و بهبود فعالیت های شناختی دارند.با تمرین دادن ذهن -همانند تمرین بدنی- مغز می آموزد که فعالیت خود را تنظیم کند و عملکرد بهتری داشته باشد.

هدف عمده این روش دستیابی به تمرکز و توجه عمیق می باشد.در واقع با پاک سازی ذهن مغز می تواند در لحظات حساس و فشارزا،عملکرد طبیعی خود را حفظ کند.در این روش به ورزشکار کمک می شود به یک حالت "آرامش"و"آمادگی" ذهنی دست یابد ودر طول مسابقات و موقعیت های دشوار بهترین عملکرد را داشته باشد.

 در روش نوروفیدبک ،ورزشکار برروی یک صندلی راحتی در حالت آرامش کامل قرار می گیرد.حس گرهای خاصی به مناطق مشخصی از سر وصل می شوند و با به کارگیری نرم افزارهای کامپیوتری امواج مغزی ثبت و تحلیل می گردند.متخصص با در نظرگرفتن ویژگیها و نیاز هر فرد طبق یک برنامه خاص،  وقتی فرد امواج مناسب را تولید می کند بازخوردی به او میدهد .از این طریق فرد می آموزد امواج مغزی مطلوب را در زمان مناسب تولید کند و از انحراف تمرکز و توجه ذهنی خود جلوگیری کند . 

طرفداران این روش باور دارند که بازآموزی ذهن از این طریق امکان پذیر است.چرا که امروزه دانشمندان می دانند کدام امواج مغزی در کدام قسمت سر در تولید بالاترین سطح تمرکز نقش دارند.و از آنجایی که با استفاده از این روش تغییر دامنه ،فراوانی ،ثبات وهمزمانی امواج مغزی امکان پذیر است فقط کافی است فرد یادبگیرد چگونه با تمرین و تکرار به امواج مناسب وویژگیهای  مورد نظر دست یابد .

در این روش به فرد آموزش داده می شود تا بین رفتار جسمانی و نگرش های درونی-کیفیت عملکرد مغز- ارتباط مناسب برقرار کند.وازاین طریق آمادگی ذهنی و عملکرد ورزشی خود را به طور خودکار بهبود بخشد.واز منابع بالقوه ذهنی خود به طور کارآمدتری استفاده کند.

اثرات این روش به هر فرد و تعداد و نوع جلسات بستگی دارد ولی با گذشت چندین جلسه خلق فرد بهبود یافته و فرد احساس آرامش ،سرزندگی و سر خوشی بیشتری می کند.با ادامه جلسات توجه،تمرکزو کارآمدی ذهنی افزایش یافته ودر نتیجه  عملکرد روانشناختی رشد چشمگیری  می کند.

استفاده از این روش کاملا ایمن می باشد و هیچ خطر جانبی در پی ندارد.تمام افراد ودر تمام سنین می توانند از این روش بهره برند. ونتایج حاصله همیشگی می باشند.

هم اکنون نیز تیم های ورزشی متعددی از این روش بهره می برند .برای مثال تیم فوتبال  آ.ث میلان و تیم ملی ایتالیا از ماهها قبل از شروع جام جهانی استفاده از روش نوروفیدبک را جزء برنامه های اساسی  خود قرار داده بودند و نتایج قابل توجه آنان در مسابقات را می توان به توان ذهنی و آمادگی روانی  بالای بازیکنان آنها نسبت داد.

در چند سال گذشته استفاده از  نوروفیدبک برای ارتقا عملکردهای شناختی  به یکی از مهم ترین موضوعات تحقیقی در مجلات  پزشکی و روانشناسی تبدیل شده است که همگی از این موضوع که می توان مغز را تعلیم داد حمایت می کنند.درسال 2005مسولان تنیس کانادا بیست نفر از بهترین تنیسورهای جوان خود را با این روش آموزش دادند و نتایج مثبت آنرا تایید کردند. .همچنین دانشگاه مک گیل در مونترال درپژوهشی پنج ساله اثرات این روش را بر روی هشتاد ورزشکاردر رشته های مختلف ورزشی بررسی می کند.

جیو والینته ،که روانشناس ورزشی بسیاری ار بازیکنان معروف گلف می باشد معتقد است به زودی نوروفیدبک به یکی از اجزااصلی برنامه های تمرین حرفه ای در خواهد آمد.

فواید استفاده از نوروفیدبک در افزایش peak performance

افزایش توجه و تمرکز

افزایش خلاقیت

افزلیش اعتماد به نفس

افزایش توانایی تصمیم گیری 

کاهش تعداد خطاها

کاهش زمان واکنش

حافظه کارآمدتر

یادگیری سریعتر

مقاومت بیشتر در برابر استرس

دستیابی سریع  به آرامش عمیق

کاهش اظطراب وترس به هنگام مسابقات

کنترل بیشتر بر هیجانات و خلق خود

بهبوذ سریع تر پس از آسیب های جسمی

هماهنگی کامل جسم و ذهن