مفهوم خانواده

خانواده به عنوان یک سیستم اجتماعی - فرهنگی تلقی می شود که دارای دارای یک ساختار قدرت است که به وسیله ی آن اشکال مختلفی از ارتباط بروز می کند. اعضای این سیستم با هم رابطه ای عمیق و چند لایه دارند.

خانواده سیستم ارتباطی است که با روابط دوستی و روابط کاری متفاوت است.  موفقیت ازدواج وابسته به میزان آمادگی افراد برای ازدواج و درک واقع بینانه ی آنها از روابط زوجی است.

زوج به عنوان یک یسیستم منحصر به فرد

این رابطه در عین حال که می تواند صمیمانه ترین و راحت ترین رابطه ی ممکن باشد، می تواند شدیدترین صدمات ممکن را به اعضاء وارد کند.

رابطه زوجی با روابط دوستی و روابط فامیلی تفاوت هایی دارد.

 بانزر و وست (1992) شش ویژگی را به عنوان مشخصه های رابطه ی زوجی عنوان کرده اند که در زیر می آید:

1- رابطه ی زوج داوطلبانه است یعنی هر دو عضو زوج می دانند که مجبور نیستند با هم ازدواج کنند.

2- رابطه ی زوج مستلزم ایجاد تعادل بین پویایی و ثبات است.

3- رابطه ی زوج گذشته ، حال و آینده ای دارد. رابطه ی زوج سالم، تعادلی است بین گذشته ، حال و آینده به گونه یی که زمان حال و آینده فدای گذشته نشود.

4- ازدواج کردن مستلزم ترکیب دو آینده و دو گذشته است که شامل ارزش ها و جهان بینی های متفاوتی است.

5- قرار گرفتن در رابطه ی زوجی مستلزم حمایت کردن و حمایت شدن است.

6- رابطه زوج مستلزم این است که هر عضو زوج فردیت و هویت منحصر به فرد خود را حفظ کرده و در عین حال توانایی این را داشته باشد که در لحظاتی این فردیت را فدای رابطه کند.

ازدواج کردن یکی از مشکل ترین و پیچیده ترین وظایف دوره ی بزرگسالی است. این رویداد مهم در عین حال به عنوان ساده ترین و عاشقانه ترین مرحله ی چرخه ی زندگی توصیف شده است.

سالوادور مینوچین سلسله مراتب زوج را به عنوان یک سیستم مجزا توصیف کرد.

زوج ها برای این که بتوانند رابطه ی پایدار و لذت بخشی داشته باشند، باید به وسیله ی شناساندن محدویت ها به دیگران، حول رابطه ی خود مرز ایجاد کنند.

زوج هایی که حول رابطه ی خود مرز ایجاد نمی کنند، درون خانواده ی اصلی و یا روابط دوستی گیر می افتند. ایجاد این مرزها گاهی به سادگی امکان پذیر نیست.

تعارض های رابطه ی زوج با نیازهای فردی

وقتی دو نفر با هم ازدواج می کنند، رابطه ی زوجی برای آنها نسبت به سایر روابط، در اولویت قرار گرفته و به طور طبیعی دیگر روابط آنها در حالت ثانویه قرار می گیرد. اگر این گونه عمل نشود، چالش های ارتباطی زوج عمیق می شود.

تنش بین فردیت شخص (استقلال و خود محوری) و قرار گرفتن در یک رابطه ی زوجی که مستلزم توجه کردن به خواسته ها و نیازهای شخص دیگر است، باید حل شود تا رابطه ی زوج به سمت موفقیت و لذت پیش برود.

اسطوره ها رابطه ی زوج را به چالش می کشند

گاهی اوقات زوج ها انتظارات غیرمنطقی و غیرواقع بینانه ای از خود، همسر و رابطه ی شان دارند. این انتظارات غیرواقع بینانه یا اسطوره ها، باید اصلاح شوند تا اثر منفی آنها بر رابطه و رفتار زوج ها کاهش پیدا کند.

بعضی از اسطوره های متداول در روابط زوج ها به قرار زیر است:

- اگر یکدیگر را دوست داریم باید همیشه خوشحال باشیم.

این یک تفکر و باور غیرمنطقی است. واقعیت این است که زن و شوهرها می توانند یکدیگر را خیلی دوست داشته باشند و به عبارتی خوشحال نبودن می تواند به دوست داشتن یا دوست نداشتن یکدیگر ربطی نداشته باشد.

- ما باید بدون توجه به تأثیری که بر روی همسرمان می گذاریم کاملاً با یکدیگر صادق باشیم.

بیان بعضی موارد مربوط به گذشته می تواند اثر منفی در ذهن همسر بگذارد. به همین دلیل بیان عواملی که تأثیر منفی بر روابط دارند منطقی به نظر نمی رسد.

- اگر یکدیگر را دوست داریم باید همیشه با هم باشیم.

 به عبارتی زن وشوهر میتوانند یکدیگر را دوست داشته باشند و در عین حال گاهی اوقات در کنار هم نباشند.

فردی که به این باور پایبند است در صورتی که همسرش لحظاتی را با او نباشد، احساس رنجش و ناراحتی می کند و این احساس او، در رابطه با همسرش اختلال ایجاد می کند.

- زمانی که مشکل پیش می آید باید مشخص کنیم مقصر کیست.

در بسیاری از مشکلات زناشویی واقعاً کسی مقصر نیست بلکه، مشکل حاصل تفاوت دیدگاه و نظر زوج هاست.

- برای این که از یکدیگر حمایت کنیم باید بر سر همه ی موضوعات توافق داشته باشیم.

این که زن و شوهر توافق داشته باشند خوب است اما عدم توافق آنها در بعضی از زمینه ها کاملا طبیعی است.

- اگر زن و شوهر یکدیگر را دوست داشته باشند باید بدانند که همسرشان به چه فکر می کند و چه نیازی دارد. بنابراین نیازی به صحبت کردن درباره ی نیازهایشان ندارند.

واقعیت این است انسان ها هر چقدر یکدیگر را دوست داشته باشند، نمی توانند ذهن یکدیگر رابخوانند. صحبت کردن زوج ها با یکدیگر می تواند ذهنیات آنها را به هم نزدیک کند و باعث شود که از خواسته های یکدیگر با خبر شوند.

- رابطه ی خوب خود به خود اتفاق می افتد.

کسی که باور فوق را دارد ،منتظر می ماند تا رابطه هیجاد نشود ممکن است بگوید شانس ندارم یا ما به درد هم نمی خوریم.

- زن و شوهر باید همیشه نزدیک هم باشند.

این باور باعث می شود که حتی اگر در یک مجلس مهمانی ،همسر فرد با او کمی فاصله فیزیکی پیدا کند ، احساس بدی پیدا کند.

- ما اگر یکدیگر را داشته باشیم، نیازی به خانواده و دوستان نداریم.

این چنین فردی عقیده دارد زن وشوهر باید خود به هم وابسته باشند و نیازی به دوستان و خانواده نیست.

زوج ها باید در تربیت فرزندان هماهنگ عمل کنند

زوج ها زمانی که صاحب فرزند می شوند، باید نسبت به گذشته در نگرش و رفتار خود تغییر ایجاد کنند. درگیری بین نقش والدی و نقش همسری ممکن است به ظاهر ساده و بی اهمیت به نظر برسد اما برای بعضی از زوج ها مشکلات جدی ایجاد می کند.

ایجاد تعادل بین نقش های زن وشوهری و والد و فرزندی در تشکیل خانواده اهمیت اساسی دارد.

زوج ها به صمیمیت نیاز دارند

صمیمیت یکی از نیازهای زندگی زن و شوهری است و در عین حال از ویژگی های بارز یک زوج موفق و شادمان است. رابطه ی صمیمانه، با خودافشایی واقی و درک نیازهای فرد دیگر ( همسر ) در رابطه ی برابر، تعریف می شودواقع شدن را تحت تأثیر قرار دهد. عوامل دیگری که بر چگونگی نشان دادن صمیمت اثر می گذارند عبارتند از:

سبک شخصیتی فرد، سبک ارتباطی زوج ها با هم و مراحل تکامل رابطه زوج.

زن و شوهر برای پیشگیری از ایجاد مشکل، باید بتوانند درباره ی انتظاراتی که از یک رابطه ی صمیمانه دارند، با یکدیگر صحبت کنند.

زوج باید در قدرت و همکاری مشارکت کنند

همکاری و قدرت مفاهیم کلیدی برای ادراک زوج به عنوان یک واحد منحصر به فرد هستندا. به عبارتی سهم هر فرد در بر عهده گرفتن مسؤولیت های مربوط به رابطه ی زوجی، همکاری او در رابطه را معین می کند.

ویژگی های زوج سالم

بیورز اسپری وکارلسون (1991) و یانگ و لانگ (1998) بعضی از الگوها ی ارتباطی سالم بیان کرده اند آنها عقیده دارند که زوج های سالم از این الگوهای ارتباطی پیروی می کنند این الگوها به شرح زیر هستند :

1 - عقیده به نسبی بودن واقعیت نه مطلق بودن آن .   

زوج هایی که این دیدگاه را دارند ، سعی ندارند همسر خود را به پذیرش دیدگاه خودشان وادار کنند بلکه ، به حرف های همسر خود گوش داده و سعی می کنند که برداشت ها و نظرات او را درک کنند .

2- اعتقاد به این که قصد و نیت همسر خوب است  .

زوج های سالم ضمن این که به همسر شان احترام می گذارند ، هرگز حس نمی کنند که همسرشان دشمن آنها ست و آنها ایمان دارند که همسرشان در پی آزار دادن آنها نیست .

3- اعتقاد به این که مشکلات حل می شوند

زوج هایی که اعتقاد دارند مشکلات قابل حل هستند ، برای حل مشکل تلاش می کنند این افراد تاثیر خود را در فرایند حل مشکل قابل توجه می دانند.

4 - عقیده به عوامل فراتر از خود .

زوج های سالم جهان بینی وسیعی دارند که این جهان بینی می تواند جهت گیری مذهبی و یا خانوادگی باشد.

5 - تمرین رفتارهای سالم

این رفتارها ی سالم عبارتند از :

- مسوولیت : نقش هر یک از آنها در ایجاد رفتارهای مثبت جدید ، اهمیتی اساسی دارد . در این حالت زن و شوهر یکدیگر را به خاطر کوتاهی سرزنش نمی کنند.

- هدف گذاری: دستیابی بهاهداف واقع بینانه ای که رضایت ارتباطی را به دنبال دارد تلاش کند .

- تشویق: زوج های سالم تلاش می کنند که یکدیگر را تشویق کرده و از همدیگر قدر دانی و تحسین به عمل آورند.

-  گفت و گوی باز : هر عضو زوج باید بتواند احساسات مثبت خود را به صورت بی پرده و صادقانه بیان کند .

- گوش دادن همدلانه : به وسیله ی این مهارت همچنین زوج ها به همسر خود نشان می دهند که احساسات و عقاید او را می پذیرند و با تمام وجود به اوگوش می دهند .

-  میل به تحلیل ارتباطات : تحلیل مسائل موجود در رابطه و تلاش برای درک بهتر آنها به پایداری زندگی زناشویی کمک می کند .

- نشان دادن پذیرش : ارزشی را که برای عضو دیگر قا ئل است را بيان كند مخصوصاً‌ وقتي كه عقايد زوج باهم متفاوت است.

- حمايت از اهداف مثبت ازدواج:‌نشان دادن پذيرش فرد مقابل، مخصوصاً زماني كه اختلاف نظر وجود دارد اهميت بسياري دارد.

- حمايت از اهداف تعيين شده: زن و شوهر بايد از اهدافي كه به طور مشترك براي رابطه ي خود تعيين كرده اند حمايت كنند.

- توافق به منظور پل ارتباطي: با بيان احساس و ديدگاه متفاوت خود،‌براي يافتن راه حل به يكديگر به توافق برسند.

- تعهد به مشاركت:‌هر عضو زوج بايد با درك موقعيت و نقش خود در ازدواج،‌براي دسترسي به اهداف رابطه ي زناشويي تلاش كند.

گرچه ممكن است زوج ها مراحل قابل پيش بيني اي را براي ايجاد رابطه در نظر داشته باشند با اين حال وقايع اجتماعي و استرسورهاي مختلف آنها را تحت تاثير قرار مي دهند.

در زمان هاي گذشته قواعد ازدواج و وظايف و نقش ها  به ميزان زيادي به نقش هاي جنسي وابسته بود.

وامید به زندگی پايين تر بود با اين حال نرخ طلاق در سطح پايين تري از امروز بود.

امروز اميد به زندگي افزايش پیدا كرده و در كنار آن انتظارات اجتماعي انسان ها تغيير كرده و مدل هاي جديدي از ازدواج ظهور كرده كه به جاي اين كه صرفا“ بر وظيفه و مسئوليت مبتني باشد ، بر صميميت ، همراهي ، و همكاري مبتني است.

ازدواج امروزي از عوامل اجتماعي تاثيرات زيادي مي پذيرد.

تاثيرات اجتماعي بر ازدواج

استرس هاي ناشي از مشكلات اقتصادي ، زايمان در سنين بالا ، فرصت هاي شغلي مخصوصا براي زن ها ، انجمن هاي زنان ، ... همگي چگونگي ازدواج را تحت تاثير قرار داده است.

استرسورهاي عمودي ، استرسور هاي افقي و استرسور هاي سيستمي طبقه بندي شده اند.

استرسورهاي عمودي

استرسورهاي عمودي شامل ادراكات دروني زوج ها است كه از خانوادهاي اصلي كسب كرده و به رابطه ي زوجي وارد مي كنند.

خاطرات ، الگوهاي رفتاري اكتسابي ، اسطوره هاي ازدواج ، اسرار خانوادگي ، انتظارات، آداب و رسوم و ... همگي عواملي هستند كه زوج ها آنها را از خانواده هاي قبلي خود كسب كرده اند و همگي درشكل گيري ازدواج آنها دخالت دارند.

استرسورهاي افقي

استرسورهای افقی شامل اتفاقات استرس زايی هستند كه از شروع ازدواج تا پايان زندگي براي زوج ها رخ مي دهند . بعضي از اين حوادث قابل پيش بيني هستند مانند تولد فرزند ازدوج فرزندان و ...

بعضي از اين استرسورها  قابل پيش بيني نيستند مانند مرگ غيره منتظره در اثر بيماري  يا تصادف ، بيماري مزمن و...

استرسورهاي سيستم – سطح 

استرسورهاي سيستم –سطح شامل تاثيرات اجتماعي ، فرهنگي ، سياسي ، مذهبي و اقتصادي به اضافه ي تاثيرات خانواده ي  گسترده برازدواج است .

از متداول ترين اين استرسور ها عبارتند از:

- اعضاي خانواده ي گسترده

- وضعيت اقتصادي جامعه

- رابطه با دوستان و...

وظايف روان شناختي زوج در مراحل تكامل

مفهوم وظيفه ي روان شناختي را كه اريكسون  آن را ارائه داده بود بعد ها توسط والرستين(1993) به عنوان يك روش مفيد براي توصيف شيوه ي زندگي زوج هاي سالم توسعه پيدا كرد.

امروزه طلاق و ازدواج مجدد نسبت به گذشته متداول تر است همچنين امروزه دخترها و پسرها ديرتر ازدواج مي كنند ديرتر بچه دار مي شوند، بچه هاي كمتري متولد مي كنند و يا گاهي تصميم مي گيرند كه بچه درا نشوند. يكي از راههاي بررسي  مراحل تكامل زوج  ، بررسي اين موضوع است كه زوج ها وظايف  روانشناختي را چگ.نه انجام مي دهند.

وظايفي كه والرستين ارائه كرده شروع و تداوم ازدواج را در نظر مي گيرد و به سن زوجين يا حتي رفتارهاي گذشته ي افراد ارتباطي ندارد.

اين وظايف به قرار زير هستند:

وظيفه ي يك: تحكيم استقلال روان شناختي و ايجاد ارتباطات جديد با خانواده ي اصلي

اين تكليف شرط لازم براي همراه شدن زوج با يكديگر در مسير زندگي است كه از طريق اين وظيفه زن و شوهر از خانواده هاي اصلي جدا مي شوند و در عين حال توانايي اين را دارند كه ارتباط سالمي به شكلي جديد با آنها بر قرار كنند.

وظيفه دو: ايجاد هويت زوجي و با هم بودن در مقابل خود مختاري

اين وظيف شامل ايجاد رابطه اي  دو نفره است كه در آن وا‍‍‍ژه ي«ما» معني پيدا مي كند. يعني اصطلاح «من» از حالت انفرادي كه بيشتر خود محورانه بوده تغيير شكل پيدا كرده و در حقيقت من به عنوان بخشي از ما تلقي مي گرددو هردو آنها علايق فردي و خود محورانه را تا حدودي كنار بگذارند تا هويت زوجي رشد كند.

وظيفه سه: ايجاد هويت جنسي زوج

هويت جنسي به فراواني شدت و كيفيت ابراز احساسات جنسي در رابطه ي بين زن و شوهر اطلاق مي شود . اين وضيفه نوعي پيوند و نزديكي احساس را در زوج ايجاد مي كند. رابطه ي جنسي رضايت بخش از هويت جنسي سالم زوج نشات مي گيرد.

وظيفه چهار: شكل دادن ازدواج به عنوان يك حوزه ي اطمينان بخش و پرورش دهنده

رابطه زوج موقعيتي را فراهم مي كند كه در آن شكست ها تلاش ها ، شرايط و ترس هاي زوج در يك جو حمايتي و مراقبت كننده مد نظر قرار مي گيرد.

وظيفه پنج: والد بودن

اين  فضا بايد به گونه اي در زوج آمادگي ايجاد كند كه بتوانند ضمن پرورش فرزند  از ايجاد لطمه به رابطه ي خود جلوگيري كنند. در اين شرايط انعطاف پذيري نقش زوج ها ضروري است زيرا رابطه ي زوج با به دنيا آمدن فرزند تغيير كرده و شكل جديدي به خود مي گيرد.

وظيفه شش: ايجاد رابطه اي جالب و جذاب

رابطه ي جذاب با هيجان و شوق همخراه است تجارب لذت بخش زوج در كنار هم بخشي از خاطره هاي مشترك آنها را تشكيل مي دهد كه در شرايط سخت به زوج كمك مي كند سرزنده و شاداب بماند.

وظيفه هفت: ايجاد ديدگاهي دو گانه كه ايده ال هاي اوليه را با واقعيت موجود تركيب مي كند.

با گذشت مدتي از ازدواج زوج ها واقعيات زندگي را بيشتر درك مي كنند و ممكن است شيوه هاي ابراز محبت آنها نسبت به اوايل زندگي تغيير كرده و واقع بينانه تر شود.زوج ها بايد بپذيرند كه حالت هاي اوليه غير واقع بينانه تر بوده و لازمه ي ازدواج موفق تطابق آن ايده آل ها با واقعيت هاي زندگي است.

اهميت ارتباط

ارتباط با ديگران اساس شكل گيري احساس هويت است . ازطريق تعامل با ديگران به وجود مي آيد .

ارتباط عاملي براي تبادل اطلاعات بيت زوج ها است . يكي ديگر از ويژگي هي ارتباط اين است كه هدفدار و چندبعدي است(ديكسون 2001). ارتباط عامل گسترش روابط صميمي است .

مشكلات ارتباطي شايع ترين و مخرب ترين مشكلات در ازدواج هاي شكست خورده است .

تاريخچه ي ارتباط در زوج درماني

در سال 1956 كريگوري بيستون عنوان كرد كه خانواده هاي مختل داراي الگوهاي ارتباطي مختل هستند. اولين مفهومي را كه بيستون عنوان كرده مفهوم بن بست مضاعف است .

موضوع اين ايت كه فرد اصلا نمي توانئ پيروز ميدان باشد. چنين ارتباطي  باعث ناكامي روابط و انزواي فرد مي شود .

بعدها ويرچينيا ستير(1983) خانواده درماني بر اساس رويكرد ارتباطي را توسعه داد.

تمركز بر تغيير الگوهاي ارتباطي خانواده به عوض درمان شخصيت آنها بود.

اريك برن (1961) پايه گذار مكتب تحليل مراوده اي درمان را بر مراوده ها و تبادلات رفتاري و عاطفي بين انسانها متمركز نموده .

بعدها گاتمن (1996) توجه خود را به الگوهاي ارتباطي ازدواجهاي موفق و شكست خورده معطوف كرد .

پايه هاي ارتباط

درمانگران مدتهاست درك كرده اند كه قدرت ارتباط غيركلامي مي تواند به اندازه و يا بيشتر از قدرت كلماتي باشد كه انسانها در ارتباط به كار مي برند. يكي از دلايل اين مسئله اين است كه پيامهاي غيركلامي مي توانند بارعاطفي را منتقل كنند.

هدف ارتباط غيركلامي

 جايگزين ارتباط كلامي مي شود زماني كلامي غيرممكن و نامناسب است.

زن ها ومردها در شيوه هاي برقراري ارتباط، با هم تفاوت هايي دارند. اين تفاوت ها هم در نيروي برقراري ارتباط و هم درهدفي است كه از ارتباط دارند .

بي پرده گويي

بي پرده گويي يعني صحبت كردن درباره ي خود يا فردي ديگر .

بي پرده گويي به عنوان يك عامل بسيار مهم هم به ايجاد رابطه اي سالم و هم به ايجاد سلامت رواني به طور كلي كمك مي كند .

بي پرده گويي اگر بي حد و مرز باشد مي تواند صدمات شديدي به روابط وارد كند.

فيتزپاتريك (1988) سه نوع الگوي بي پرده گويي را در روابط مشخص كرده است .

آنها در بسياري از موارد با هم مشاركت مي كنند اما زماني كه بين آنها تعارض ايجاد شود ارتباطشان كاملاً بسته و خنك مي شود .

مستقل ها زوج هايي هستند كه تا حد زيادي درفعاليتهاي زندگي مشاركت مي كنند اما در عين حال زندگي مستقل داشته و دوست دارند روابطشان باز و دوجانبه باشد.

جداها زوج هايي هستند كه وابستگيكمتري به يكديگر دارند . اين زوج ها در برقراري ارتباط باز و راحت با يكديگر مشكل داشته و از مطرح كردن تعارضات اجتناب مي كنند.

مدل خطي ارتباط

اين مدل به اين خاطر مفيد است كه ارتباطات را تسهيل مي كند و به ما امكان مي دهد كه كل فرايند ارتباط را نظاره كنيم. مرد مي گويد، زن مي گويد، مرد پاسخ مي دهد ، زن پاسخ مي دهد.

درعالم واقع ، پيامهايي كلامي و غير كلامي به طور همزمان بين فرستنده و گيرنده رد و بدل مي شوند.

مشكلات ارتباطي رايج ترين زوج ها

گاتمن (1994) چهارمقوله را براي الگوهاي منفي ارتباطي بيان مي كند و آنها را چهار سواركار مكاشفه مي نامند.

1.  انتقاد در مقابل شكايت

گاهي اوقات زوج ها به جاي بيان مناسب احساس نارضايتي خود، به انتقاد سرزنش آميز از يكديگر مي پردازند .

2.  تحقير

تحقير كننده به صورت عمدي و از روي قصد به همسر خود آسيب و ضربه ي روحي وارد مي كند . توهين و فحاشي ، غنادورزي ،مسخره كردن ، حركات بدني تحقيرآميز و ادا و اطوار و . . .

3.  دفاعي رفتار كردن

در اين حالت ، هر دو نفر مسئوليت خود را ناديده گرفته و خود را تبرئه مي كنند.همچنين ممكن است از روشهايي مثل شكايت دوطرفه استفاده كنند.

4.  عدم همكاري

قهر كردن به نوعيحالت تحقير را در طرف مقابل ايجاد مي كند. اين حالت به اين دليلي ايجاد مي شود كه فرد احساس مي كند به او بي اعتنايي مي شود .

مشكلات خاص ناسازگارانه در زوج ها

ذهن خواني

ذهن خواني زماني صورت ميگيرد كه يكي از اعضاء زوج دائماً بر اساس ادراكي كه از رفتار و نيت همسر خود دارد ، بدون اين كه ازحلقه ي بازخورد استفاده كند ، عمل مي كند .

ميزگرد

در اين حالت زوج به اين تمايل دارند كه بحث هاي خود را به سمت منطقي بودن هدايت كنند، به گونه اي كه بيان احساس وجود نداشته باشد.

صميميت

صميميت به دليل اين كه عاملي اساسي در ارتباطات انساني است ، توجه زيادي را به خود جلب كرده است وارينگ(1980) صميميت در روابط زوج ها را تركيبي ازهشت عنصر زير مي داند .

1.  عاطفه: زوج ها به چه ميزان احساسات و عواطف خود را به صورتي راحت براي يكديگر بيان مي كنند .

2.  بيانگري: زوج ها تا چه حد افكار، عقايد و نگرش هاي خود را به يكديگر ابراز مي كنند .

3.  سازگاري : ميزان همكاري صميمانه زوج با هم اين كه تا چه حد ميزان زوج ميتوانند به آسودگي خاطر با هم همكاري كنند.

4.  همبستگي: ميزان تعهدي كه زوج نسبت به هم احساس مي كنند.

5.  رابطه ي جنسي : ميزان رضايت از رابطه ي جنسي با همسر .

6.  حل تعارض ك تا چه حد زوج مي توانند اختلاف نظرهاي خود را با هم حل كنند .

7.  خودمختاري : تا چه ميزان زن  شوهر براي ارتباط با اعضاي خانواده و دوستان احساس استقلال مي كنند.

8.  هويت : ميزان اعتماد به نفس و عزت زن و شوهر ، برداشتي كه زوج از خود به عنوان يك خانواده ي كوچك دارند .

مدل مثلث عشق استرنبرگ

استرنبرگ(1986) يك نظريه مثلثي از عشق بر پايه ي عناصر «شهوت» «صميميت» و تعهد و تصميم ارائه داده است .

صميميت شامل ابراز احساس و احساس وابستگي عاطفي به يكديگر مي شود. رابطه ي صميمانه رابطه اي است كه در آن احساس آرامش وجود دارد.

شهوت شامل علاقه اي شهواني زن و مرد به يكديگر است (هاروي،1995) انرژي اي كه منجر به عشق رمانتيك ، تماس فيزيكي و جذبه ي فيزيكي و احساس جنسي مي شود .

عنصر تعهد در رابطه رشد مي كند و شامل تصميم به وفاداري به همسر مي شود . تصميم – تعهد ، به اين نوع موضوع اشاره دارد كه زن و شوهر تصميم گرفته اند به يكديگر وفادار باشند و رابطه اي وفادارانه را تشكيل دهند .

مسائل اجتماعي و رابطه ي جنسي

اغلب مشكلات جنسي زوج در اثر وجود مشكل در ارتباطات عاطفي آنها شكل مي گيرد .

شرايط و حوادث زندگي و احساساتي نظير احساس خيانت ، خشم، خصومت و حسادت نيز مي توانند بر رابطه ي جنسي تأثير بگذارند .

صحبت كردن درباره ي مسائل جنسي

كاپاچ و ميتس(1991) دو مفهوم اصلي را مشخص كرده اند كه صحبت كردن زوج ها را درباره ي مسائل جنسي دربر ميگيرد :

1.  كيفيت صحبت كردن درباره ي مسائل جنسي بين زوج ها به ميزان زيادي به كيفيت رابطه ي كلي آنها مرتبط است .

2.  مهارت در صحبت كردن درباره ي رابطه ي جنسي براي پايداري رضايت جنسي زوج ازيكديگر ،مفيد است .

رشد مشكلات جنسي

مشكلت جنسي نيز مانند ساير مشكلات ارتباطي به عنوان پيامد سيكل هاي نادرست رفتار و سيكل نادرست ارتباطي زوج مخصوصاٌ در حوزه ي ارتباط جنسي است .

فرآيند درمان مشكلات جنسي

درمانگر بايد مشخص كند كه زوج با مشكل جنسي مواجه است يا با اختلال جنسي .

اختلال جنسي گاهي در اثر مسائل فيزيولوژيكي است و مستلزم ارائه ي خدمات درماني تخصصي است .

درمانگران مسائل خانواده و ازدواج بايد با مشكلات و اختلالات جنسي آشنا باشند تا در ارزيابي خود به بيراهه كشيده نشوند .

ژنوگرام جنسي

 ژنوگرام ابراز مفيدي براي جمع آوري اطلاعات درباره ي خانوادگي اصلي و پيام هاي اصلي درباره ي مسائل جنسي به زوج است .

فرآيند درمان

درمان مشكلات بايد شامل ايجاد توافق مشترك درباره ي ارتباط جنسي بشود. هدفها شامل تغيير ديدگاهها، به چالش كشيدن پيامهاي منفي خانواده و تغيير در رفتار جنسي مي شود .

مسائل اخلاقي در درمان مسائل جنسي

درمانگراني كه تمايل به درمان مسائل جنسي دارند بايد دراين زمينه دوره هاي آموزشي لازم را بگذرانند .

هرگز نبايد درمانگر به زوج به صوت مستقيم يا غيرمستقيم اين موضوع را القاء كند كه مشكل آنها حل نمي شود . رعايت اصول اخلاقي و احساس مسئوليت درمانگر.

تغييرات ساختار خانواده

امروزه در اغلب كشور ها سبك زندگي از خانواده اي با يك نان آور به سمت خانواده اي با دو نفر شاغل تغيير كرده به گونه اي كه زوج هاي هر دو شاغل تعداد زيادي از زوج ها را تشكيل مي دهند.

رابطه ي بين زندگي كاري و زندگي خانوادگي

سالهاي بعد از دهه ي 50 مشكلات كاري خانواده ها را تحت فشار قرار داد. در اين دوره ها تقابلي بين نيروي كار و مديريت سازمانها به وجود آمده كه پيامد آن مشكلات كاري و خانوادگي بود. امروزه نشانه هايي حاكي از تعامل بين كار و خانواده ديده مي شود. ارزش رشد در زمينه هاي كاري و خانوادگي براي خانواده ها بيشتر محسوب شده و تعادل بين خانواده و شغل به ضرورت انكارناپذير تبديل شده است .

زوج هاي هر دو شاغل و دو درآمدي:

در اين نوع خانواده ها زن و شوهر هر دو كار و شغل خود را دارند و از درآمد مشترك شان زندگي خانوادگي را اداره مي كنند .

زندگي اين زوج ها استرس زا و پرانرژي است. اين زوج ها فشارهاي كاري و خانوادگي زيادي را تجربه ميكنند. گاهي اين قبيل زوج ها به مهارت هاي اجتماعي مسلط نيستند و به همين در كنترل فشارها با مشكل مواجه مي شوند .

زوج هاي هر دو شاغل باهم تفاوت دارند . اين زوج ها براساس شغل زن چهارالگو را تشكيل مي دهند:1- شغل منظم 2- شغل ناتمام 3- شغل دوم 4- شغل دوم متغير .

زوج هر دو شاغل و سبك زندگي

بعضي از مطالعات اوليه درباره ي زوج هاي هر دو شاغل نشان داده اند كه تغيير درساختار خانواده به وسيله ي شاغل شدن هر دو عضو باعث ايجاد تعارض بيشتر و شادي كمتر درزندگي شده و در نقش هاي جنسيتي ايهام ايجاد مي كند .

مطالعات بعدي تعارض زيادي را در زندگي زوجين هردو شاغل نشان ندادند(باركر و وبر،1976؛جانسون،1978). اين مطالعات شادي بيشتر ، رضاين زناشويي بيشتر و مشاركت و لذت بيشتر را در زوج هاي هر دو شاغل نشان داده اند .

روابط زن و شوهر شاغل را مي توان بر حسب شغل و مراحل زندگي توصيف كرد. هال و سكاران مشاهدات خود را اينگونه بيان مي كنند:

اول: زوج ها در ابتداي شاغل شدن بيشتر خانواده هايشان را قرباني شغل مي كنند ولي در سالهاي مياني اشتغال،خانواده در اوليت قرار مي گيرند .

دوم: تعارض بين شغل و خانواده در مراحل اوليه ي اشتغال متوسط و در سال هاي مياني اشتغال بيشتر و در اواخر اشتغال كمتر است .

حال چهارنوع را برحسب ميزان درگيري درشغل و خانه توصيف مي كند:

1.  انطباق دهنده. در اين نوع ازدواج ها زن و شوهر ها، اولويت هاي متفاوتي دارند.براي يكي خانواده و براي ديگري شغل اهميت بيشتري دارد.

2.  متضاد: در اين نوع زوج ها، زن و شوهر هركدام درگير كار و شغل خود هستند و از درگيري مي خواهند كه به وضعيت و امور خانواده رسيدگي كند.

3.  ماهرانه: هر يكاز زن و شهر بطور ماهرانه هم به كار و هم به خانواده رسيدگي ميكنند.

4.  متحد: در اين نوع زوج، زن و شوهر هر دو براي شغل و خانواده اهميت قائل هستند .

گروه ماهرانه بيشتري سطح فشار رواني را تحمل مي كند و گروه متحد و انطباق دهنده و از حداقل سطح فشار رواني برخوردار هستند.

منابع استرس و تعارض در سبك زندگي زوجهاي هر دو شاغل

برنامه هاي كاري براي مردان فشار رواني ايجاد مي كند ولي زنان سطوح بالايي از تعارض كار – خانواده را ، مخصوصاً هنگامي كه به شدت درگير كار خود مي شوند ، تجربه مي كنند .

استولتز- لوئيك (1992) زن و شوهر منصف را اين گونه تعريف مي كند.

دو گروه از استرسورها عبارتند از استرستورهاي دروني و بيوني . البته استرسورهاي دروني و بيروني براي زوج هاي هر دو شاغل ت اندازه اي با زوج هايي كه يكي از آنها شاغل است متفاوت اند .

استرسورهاي بيروني

تراكم نقش

برعهده گرفتن كارهاي زيادتر از توان يك شخص اشاره دارد .

اين عمل به كاهش صميميت منجر مي شود زيرا در هنگام مشاجره فرصت كمتري براي ابراز احساس و گفت و گوي عاطفي به وجود مي آيد .

تعارض نقش

تعارض وقتي ظهور ميكند كه وقايع قبلي و غيرمنتظره پيش مي آيد.

سرريز شدن كار- خانواده

رضايت شغلي و رضايت زناشويي زوج هاي هر دو شاغل باهم همبستگي دارد كه مشكلات روحي و منشأهاي رواني محل كار، بعد از اتمام ساعات كاري به درون خانه منتقل مي شود .

سرريزشدن خانواده - كار

سرريزشدن خانواده - كار وقتي رخ مي دهد كه مشكلات و فشارهاي روحي و رواني محيط خانواده به محل كار منتقل مي شوند .

تقسيم مسئوليت ها در خانه و مراقبت از فرزند

مشكل اختصاص دادن وقت برايتربيت فرزند، مشكلي است كه ذهن خيلي از زوج هاي هر دو شاغل را به خود مشغول مي كند .

فرزندان و زوج هر دو شاغل

وقتي يك زوج هر دو شاغل تصميم مي كيرند بچه دار شوند، اين تصميم آنها روابط خانوادگي زوج را به سمت خاصي هدايت مي كند .

زوج هر دو شاغل كه نيازمند برنامه ريزي در زندگي هستند، ممكن است با تولد كودكي كه با شرايط آنها همخوان نيست، دچار سردرگمي شوند .

استرسورهاي دروني

اجتماعي شدن اوليه ي نقش جنسي

عضوي از زوج هر دو شاغل بودن به فرد فشار وارد مي كند تا رفتارهايي را انجام دهد كه ممكن است آن رفتار ها با تربيت او ناهمخوان باشند .

انگيزش پيشرفت زياد

پيشرفت زياد اثرات ديگري نيز بر رابطه ي زوج دارد . زوج هاي هر دو شاغل گاهي اوقات به جاي حمايت از يكديگر با هم رقابت مي كنند و با شغل يكديگر مبارزه مي كنند .

كمبود وقت باهم بودن

به دليل اين كه زندگي زوج هاي هر دو شاغل با هيجان هاي كاري همراه است ، آنها وقت كمي را با يكديگر مي گذرانند.

مسائل مخصوص مردان

مردان متعلق به طبقات اقتصادي - اجتماعي پايين تر ، شغل همسرشان را تهديدي نسبت به هويت خود تلقي كرده و بيشتر احساس شكست مي كنند .

مسائل مخصوص زنان

در زندگي زوج هاي هر دو شاغل زنان بيشتر احتمال دارد كه مسئوليت زيادتري بپذيرند. نابرابري باعث زنجش زنان شده و تعارض بين زوج ها را افزايش مي دهد .

موضوعات مربوط به مشاوره ي حرفه اي

برنامه ريزي حرفه اي بعنوان مسئله اي فردي تلقي مي شود كه در آن علايق ، توانايي ها و ارزش هاي فرد ارزيابي شه و با موقعيت كاري انطباق داده مي شود .

مزيت هاي سبك زندگي هردو شاغل

1.  احساس عزت نفس ناشي ازشغل مستقل.

2.  اغنا بخشيدن به رابطه .

3.  حمايت از همسر .

4.  وضعيت اقتصادي آنها در سطح خوبي قرار دارد .

5.  كيفيت زندگي شان در سطح بالاتري قرار دارد .

6.  اضطراب پايين تري در مورد مسائل مالي .

7.  ازاخراج شدن از كار ترس كمتري دارند .

رضایت زناشویی

درک محوریت آن در سلامت خانواده و اشخاص، اهمیت آن برای جامعه در حالتی که ازدواج های موفق شکل میگیرد، دست کشیدن از جرم است. مطالعاتی که درباره ی اثرات فررزندان بر رضایت زناشویی صورت گرفته نشان داده اند که رضایت زناشویی تأثیر مثبت و گاهی تأثیر منفی میگذارند.

خشنودی در خانواده و عوامل مؤثر بر آن

بدیهی است که ازدواج اولین تعهد عاطفی و حقوقی ای است که در بزرگسالی منعقد می شود.

سه دلیل اصلی برای ازدواج وجود دارد

مطالب ارائه شده جمع آوري مقالات علمي ميباشد و معني نظر نويسنده نمي باشد. موارد نظر شخصي بعنوان نظر مولف ذکر شده(امیدمولایی)

خودارضائي با نام علمي ( masturbation ) به معناي انجام عملي توسط خود فرد جهت رسيدن به اوج لذت جنسي يا ارضاي جنسي (urgasm ) بدون عمل نزديکي (intercours ).البته اين تعريف کامل نميباشد چون ممکن است اين عمل توسط همسر و زوج جنسي بدون عمل نزذيکي صورت گيرد. لذا اصطلاح (masturbation ) طيف گستردهاي را شامل ميگردد که بسته به مذهب و فرهنگ و شرايط روحي و جسمي فرد متفاوت است وممکن است در فردي بعنوان اقدام درماني يا بعنوان قسمتي از نزديکي قلمداد گردد.

اختلالات قاعدگي [ November 25, 2007 ]

قاعدگي طبيعي:

آسیب های روانی اینترنت

جهان از ریزترین ذراتش كه تا به حال بشر توان دیدن آن را یافته تا دورترین كهكشان ها، نمونه بارزی از حركت و پویایی است. پویایی نیاز به خلاقیت دارد. روزگاری پدران ما این خلاقیت را در رادیوهای ترانزیستوری شاهد بودند و امروز ما در دنیای دیجیتال. شاید هم فردا فرزندان ما در دنیای پرتوهای عجیب و غریب.

آنچه موجب تمایز میان عصر حاضر با سایر برگ های تاریخ زندگی بشر گردیده، فن آوری و تبادل اطلاعات می باشد و دنیای دیجیتال توان تبادل اطلاعات را بسیار افزایش داده است.

اگر بیش از ماهی ?? ساعت به اینترنت وصل می شوید بی آنكه كار خاصی جز پرسه زدن و چت كردن داشته باشید می بایست از تعداد این ساعت ها كم كم بكاهید تا در یك برنامه زمان بندی سه ماهه دست كم نیمی از این زمان را كم كنید.

اینترنت جز فضایی مجازی چیز دیگری نیست. فضایی پر از خالی! اما همین دنیای مجازی آنقدر توانمند و انعطاف پذیر هست كه ما را به آسانی با گل فروشی سر خیابان، FAST FOOD های بی محتوا و پرزرق و برق سطح شهر، مدرسه بچه ها، سایت های خبری و... متصل می كند. چه كسی فكر می كرد روزی فرا برسد كه تنها با كلیك چند گزینه بتوان نامه ای را از یك نیمكره به نیمكره دیگر زمین آن هم در زمانی در حد دقیقه ارسال نمود؟ یا باقالی پلو با گوشت را از رستورانی در سطح شهر سفارش داد؟!

اینترنت از دیدگاه یك كاربر

اینترنت برای من به عنوان یك كاربر نیمه حرفه ای كه دست كم ?? درصد كارهایم با رایانه انجام می شود، كاربردهای فراوانی دارد. مرا از آخرین داده ها و نتایج پژوهش های علمی آگاه می كند، دوستان قدیمی ام را به من دوباره نزدیك كرده، باعث شده دوستان زیادی از سراسر جهان پیدا كنم، سایت های هنری مورد علاقه ام را ببینم و حتی كتاب هایی كه مایل به ترجمه آنها هستم را می توانم پیش از خرید بازبینی كنم. اما مسئله به همین جا پایان نمی پذیرد...

آسیب شناسی روانی

از زمانی كه راهنمای تشخیصی- آماری اختلال های روانی( ویرایش تجدید نظر شده چهارم (DSM 4TR)) در سال 2000 به چاپ رسید، بحث پیرامون گنجاندن طبقه ای از اختلال های روانی با نام اختلال های سایبر CYBER قوت یافته است. پیش بینی های انجمن روان شناسی آمریكا به عنوان ناشر و گرد آورنده این راهنمای معتبر تشخیصی- آماری این است كه در طی ده سال آینده با توجه به حجم كاربرد اینترنت و رایانه ها می توان در DSM5 و توسط علم روان شناسی به یافته ها و نتایج پژوهشی برای اعتبار بخشیدن به این طبقه از اختلال ها دسترسی پیدا كرد.

سایبر واژه ای است كه برگردان آن به فارسی كمی مبهم است. سایبر یعنی علم فرمان. یعنی هوش مصنوعی و شاید از نظر اهل فن یعنی دنیای صفر و یك.

شاید كسانی را دیده باشید كه همیشه در اینترنت در حال پرسه زدن هستند. گاهی دیگران را آزار می دهند- مثلاً با هك كردن یا چت كردن پی در پی آنها- یا خودشان را آزار می دهند مثلاً با بررسی پیاپی صندوق پست الكترونیكی یا بررسی وسواس گونه و اجباری سایت های غیراخلاقی و اصطلاحاً هرزه نگری. روزی پزشكی به من گفت: در زندگی به چند چیز علاقه دارم: اینترنت، تلفن همراه، ماهواره های مخابراتی و پزشكی. شاید در مورد این دوست، جابه جایی نقش های زندگی در اثر كاربرد و وابستگی بیش از اندازه به دنیای مجازی اتفاق افتاده باشد.

اختلال های روانی كاربرد نادرست اینترنت

1- وسواس های فكری- عملی

از ویژگی های برجسته وسواس ، عدم توانایی مهار رفتارها یا اندیشه های خاص است. برای مثال فردی كه وسواس شست وشو دارد، نمی تواند میل به شست وشو را كنترل كند و گاهی تا ساعت ها مشغول شستن دست ها می شود. یا فردی كه وسواس فكری  دارد ساعت ها در رختخواب مشغول به هم بافتن آسمان و ریسمان است. اگر از فرد وسواسی بخواهیم عمل یا فكر وسواسی اش را كنار بگذارد دچار اضطراب  شدیدی خواهد شد.

این اختلال را می توان در بررسی كردن های پی در پی پست الكترونیك (وسواس عملی) یا دل نگرانی از ONLINE نشدن یك دوست (وسواس فكری) مشاهده كرد.

2- هرزه نگری

پیشرفت ها و دگرگونی های زندگی بشری امروزه شتاب زیادی گرفته است. گام هایی را كه عكاسی نگاتیو در طی صد سال آرام آرام برداشت، عكاسی دیجیتال ظرف پنج سال به تندی برداشته است. اگرچه دانه های نقره روی فیلم عكاسی هیچ گاه در مقابل پیكسل های یك عكس دیجیتال كم نخواهد آورد...

امروز به روز شدن فن آوری ها با سرعت زیادی صورت می پذیرد. در این میان اینترنت نه تنها توانسته در مدتی كوتاه عادت های خرید كردن، داده پردازی، تجارت و به طور كلی سطح زندگی ما را دچار دگرگونی كند، اصول و باورهای اخلاقی و حتی رفتار جنسی ما را هم دستخوش تغییر كرده است. كنترل والدین بر فرزندان به واسطه كمبود آگاهی والدین از رایانه ها و از سویی دیگر دسترسی آسان به انواع و اقسام سایت های غیراخلاقی تنها به اندازه زمان لازم برای تایپ یكHTTP://WWW........... ، موجب شده كه سوءاستفاده از اینترنت كم كم رنگ و روی اختلال به خود بگیرد. اگرچه هرزه نگری یك كژكاری جنسی با تاریخچه طولانی است اما اینترنت اقدام به آن را آسان تر ساخته است. این كژكاری اغلب خود سرآغازی جهت ابتلا به سایر اختلال های جنسی مانند آزارگری، آزارخواهی، همجنس گرایی و... شناخته می شود.

3- آزارگری

آزارگری را شاید بتوان رفتار ضداجتماعی در دنیای سایبر نام نهاد. آیا تا به حال به واژه SPAM _ هرزنامه- كه مثل مور و ملخ از دیوار صندوق های پست الكترونیكی بالا می روند برخورد كرده اید؟

SPAMها را امروزه اغلب اهالی دهكده جهانی به عنوان یك مزاحم می شناسد. حال اگر فردی مثل یك هرزنامه مزاحم خلوت شما در دنیای سایبر شود در واقع به آزارگری سایبرنتیك پرداخته است.

نتیجه گیری

به طور كلی دانش ما از آسیب های روانی ناشی از اینترنت هنوز به بازپروری و رشد و گسترش نیاز دارد. چرا كه پژوهش ها و گزارش های تدوین شده و رسمی در این رابطه هنوز به سرعت سایر زمینه ها انجام و منتشر نمی شوند یا هنوز در مراحل اجرا قرار دارند. آنچه در این جا بیان گردید، پیش فرض هایی است كه برای راهنمای تشخیصی آماری اختلال های روانی در نظر گرفته شده و توسط محافل علمی مطرح گردیده است. به یقین این طبقه بندی اولیه دستخوش دگرگونی هایی شده و طبقات تشخیصی فراوانی به آن اضافه خواهد شد و هر طبقه ای از اختلال های روانی هم نیازمند برنامه ریزی های درمانی خاص خود است. این درمان ها شامل روان درمانی و دارودرمانی است؛ كه باید با ظرافت زیادی توسط متخصصین بهداشت روانی برای فرد به كار گرفته شود تا ارزش درمانی آن حفظ شود.

پیشگیری

هزینه پیشگیری در بُعد كلان اختصاص بودجه های پژوهشی دولتی و در بعد خرد، رعایت كردن نكات ایمنی توسط خود فرد است.برای جلوگیری از بروز هر نوع اختلال روانی و رفتاری ناشی از سوء كاربری اینترنت به موارد زیر توجه كنید:

1- ورود و خروج تان در اینترنت را تحت نظر بگیرید و از میزان آن اطلاع پیدا نمایید.

2- اگر بیش از ماهی 20 ساعت به اینترنت وصل می شوید بی آنكه كار خاصی جز پرسه زدن و چت كردن داشته باشید می بایست از تعداد این ساعت ها كم كم بكاهید تا در یك برنامه زمان بندی سه ماهه دست كم نیمی از این زمان را كم كنید.

3- از اینترنت برای فعالیت های مفید مانند بررسی سایت های فرهنگی یا علمی هم استفاده كنید. اینترنت بیشتر جنبه كاری و تسهیل گری دارد تا تفریح و وقت گذرانی.

4- بیشتر از روزی دو بار EMAIL و فهرست دوست تان را چك نكنید.

5- مزاحم دیگران نشوید و حریم خصوصی آنها را زیر پا نگذارید.

6- برای همیشه دور سایت های غیراخلاقی را خط بكشید.

يكي از شرايط‌ لازم‌ براي‌ پديدار شدن‌ افكار نو،وجود آرامش‌ براي‌ مغز است‌. اين‌ عضو اسرارآميز در درياي‌ آرامبخش‌ درون‌ آدمي‌ مي‌تواند با قلاب‌ خويش‌ به‌ جست‌وجوي‌ افكار نو پرداخته‌ و به‌ سوي‌ خلاقيت‌ حركت‌ كند. انسان‌ها در يك‌ محيط‌ به‌ دور از اضطراب‌ و تنش‌،فرصت‌ لازم‌ را مي‌يابند كه‌ بهتر تفكر كنند و برعكس‌،در يك‌ محيط‌ پرتنش‌ كه‌ ابرهاي‌ نگراني‌ و بدبيني‌ حضور دارند،مغز ،تمامي‌ انرژي‌ خويش‌ را براي‌ حفظ‌ و موجوديت‌ صاحب‌ خود به‌ كار مي‌برد و ديگر مجالي‌ براي‌ انديشيدن‌ نخواهدداشت‌ به‌ همين‌ خاطر لازم‌ است‌ انسان‌ها بكوشند در جامعه‌ شرايطي‌ پديد آيد كه‌ در بستر آن‌ مغز بينديشد و تكامل‌ يابد و سبب‌ساز افكار نو شده‌ و شرايط‌ براي‌ سازندگي‌ در جامعه‌ مهيا شود. با افزايش‌ سپرده‌گذاريهاي‌ اخلاقي‌ مي‌توان‌ شرايط‌ را براي‌ شكل‌گيري‌ يك‌ محيط‌ آرامبخش‌ در جامعه‌ فراهم‌ كرد. هنگامي‌ كه‌ در يك‌ بانك‌ سپرده‌گذاري‌ مالي‌ مي‌كنيد،پول‌ را از خود دور كرده‌ و آن‌ را در جايي‌ مي‌گذاريد كه‌ بطور موقت‌ به‌ آن‌ دسترسي‌ نداريد و چه‌ بسا،احتياجاتي‌ داشته‌ باشيد كه‌ نتوانيد آنها را برطرف‌ كنيد،اما با گذشت‌ زمان‌ اين‌ سپرده‌ها افزايش‌ مي‌يابد ،به‌ گونه‌يي‌ كه‌ متوجه‌ مي‌شويد با كمك‌ آن‌ مي‌توانيد يك‌ احتياج‌ بسيار مهم‌ و ضروري‌ خود را برطرف‌ كنيد. اما اگر شما از سپرده‌هاي‌ خود به‌ مرور برداشت‌ كنيد ،اگرچه‌ با خرج‌ كردن‌ پول‌ خود به‌ نيازهاي‌ خويش‌ پاسخ‌ مي‌دهيد اما در يك‌ زمان‌ متوجه‌ مي‌شويد ،ديگر در حساب‌ بانكي‌ خود پولي‌ نداريد و در صورت‌ وقوع‌ يك‌ مشكل‌ مهم‌،ممكن‌ است‌ دچار معضلات‌ عديده‌ شويد. در اين‌ دنيا ما علاوه‌ بر حساب‌ بانكي‌ مالي‌،داراي‌ يك‌ حساب‌ بانكي‌ اخلاقي‌ نيز هستيم‌ ،اگرچه‌ سپرده‌هاي‌ آن‌ به‌ صورت‌ عدد و رقم‌ قابل‌ مشاهده‌ نيست‌،اما اين‌ موجودي‌ وجود دارد و اثرات‌ اين‌ حساب‌ بانكي‌ بخوبي‌ بر روي‌ زندگي‌ ما و ديگران‌ مشهود است‌. انسان‌ زماني‌ كه‌ سپرده‌گذاري‌ اخلاقي‌ مي‌كند،در ابتدا ممكن‌ است‌ احساس‌ ضرر كند،زيرا مجبور است‌ بطور موقت‌ سود را از خود دور كند اما در اصل‌ او ضرر نكرده‌ است‌ بلكه‌ به‌ موجودي‌ سپرده‌هاي‌ اخلاقي‌ خويش‌ افزوده‌ است‌. براي‌ مثال‌ كسي‌ كه‌ دروغ‌ مي‌گويد،بطور موقت‌ چه‌ بسا به‌ سودش‌ تمام‌ شود،اما او در حال‌ برداشت‌ از سپرده‌هاي‌ اخلاقي‌ خود است‌. با گذشت‌ زمان‌ وقتي‌ سپرده‌هاي‌ اخلاقي‌ او از دست‌ رفت‌،تازه‌ مشكلات‌ او آغاز مي‌شود و سبب‌ خواهدشد رضايتمندي‌ دروني‌ خويش‌ را از دست‌ بدهد و درياي‌ آرامش‌ دروني‌ او دچار تلاطم‌ شود و آرام‌آرام‌ فاصله‌ شخصيت‌ دروني‌ او با آنچه‌ در ظاهر به‌ نمايش‌ مي‌گذارد،بيشتر مي‌شود زيرا فرد در تلاش‌ است‌ تا نشان‌ دهد داراي‌ سپرده‌هاي‌ اخلاقي‌ فراوان‌ است‌ و همين‌ موضوع‌ باعث‌ مي‌شود كه‌ او براي‌ تطبيق‌ دادن‌ اين‌ دو شخصيت‌،انرژي‌ فرواني‌ را به‌ هدر دهد و لذا شرايط‌ دروني‌ انسان‌ براي‌ تفكر كردن‌ نامساعد شود.
ارنست‌ ديمنه‌،بيان‌ مي‌كند «اگر مي‌خواهيد چيزي‌ اصيل‌ خلق‌ كنيد،خودتان‌ باشيد.»
كاهش‌ سپرده‌گذاريهاي‌ اخلاقي‌ در جامعه‌ سبب‌ مي‌شود كه‌ زمينه‌ براي‌ گسسته‌ شدن‌ روابط‌ اجتماعي‌ گسترش‌ يابد و با سست‌ شدن‌ پيوندهاي‌ اجتماعي‌،شرايط‌ لازم‌ براي‌ بروز خلاقيت‌ در جامعه‌ سخت‌تر مي‌شود. زيرا فرصتي‌ براي‌ تفكر كرن‌ وجود نخواهدداشت‌.
حال‌ اين‌ سوؤال‌ در ذهن‌ ما ايجاد مي‌شود كه‌ در چه‌ شرايطي‌،ما در حال‌ سپرده‌گذاري‌ اخلاقي‌ هستيم‌ و در چه‌ شرايطي‌ در حال‌ برداشت‌ از حساب‌ بانكي‌ اخلاقي‌ خود هستيم‌ . توجه‌ به‌ موارد زير مي‌تواند در اين‌ خصوص‌ به‌ ما كمك‌ كند.

سپرده‌گذاري‌اخلاقي

عبارت‌ است‌ از:«راست‌گويي‌»،
«عطوفت‌ و مهرباني‌ و احترام‌ به‌ ديگران‌ و رعايت‌ ادب‌ در برخورد با ديگران‌»،
«وفاداري‌ به‌ دوستان‌ و آشنايان‌ و حفظ‌ آبروي‌ آنان‌»،
«رعايت‌ حقوق‌ ديگران‌»،
«بيان‌ گفتار با عمل‌»،
«قبول‌ مسووليت‌ همراه‌ با توانايي‌»،
«در برابر خطاي‌ ديگران‌ گذشت‌ كردن‌»،
«امانت‌داري‌»،
«پايبندي‌ به‌ عهد و وفا»،
«پذيرش‌ اشتباه‌ خود»،
«رازداري‌»،
«كمك‌ به‌ ديگران‌ و آموزش‌ آنان‌ جهت‌ خوداتكا شدن‌ بدون‌ چشمداشت‌»،
«نظم‌ و انضباط‌ در امور»،
«احترام‌ به‌ شخصيت‌ خود و حفظ‌ آن‌»و
«پاكيزگي‌ و آراستگي‌»،

برداشت‌ از سپرده‌گذاري‌ اخلاقي‌

«دروغگويي‌»،
«بداخلاقي‌ و انجام‌ رفتارهاي‌ بي‌ادبانه‌ و گستاخانه‌ و تحقير ديگران‌»،
«غيبت‌، تهمت‌، بدگويي‌ درباره‌ دوستان‌ و آشنايان‌»،
«پايمال‌ كردن‌ حقوق‌ ديگران‌»،
«بيان‌ گفتار بدون‌ عمل‌»،
«بدون‌ توانايي‌ قبول‌ مسووليت‌ كردن‌»،
«انتقام‌جويي‌ كردن‌، اشتباه‌ گذشته‌ سايرين‌ را به‌ رخشان‌ كشيدن‌ و موجبات‌ رنجش‌ آنان‌ را فراهم‌ آوردن‌»،
«خيانت‌ در امانت‌»،
«شكستن‌ قول‌ و زير پا گذاشتن‌ عهد و وفا»،
«گناه‌ اشتباه‌ خود را به‌ گردن‌ ديگران‌ انداختن‌»،
«افشاي‌ راز ديگران‌»،
«ديگران‌ را به‌ هنگام‌ سختي‌ رها كردن‌»،
«بي‌نظمي‌ و درهم‌ ريختگي‌ در امور»،
«بي‌احترامي‌ به‌ شخصيت‌ خود» و
«ژوليدگي‌ و غيرآراسته‌ بودن‌».

اگر سپرده‌گذاريهاي‌ اخلاقي‌ در يك‌ جامعه‌ افزايش‌ يابد به‌ مرور، آرامش‌، محبت‌، خوش‌بيني‌ و احساس‌ رضايتمندي‌ دروني‌ به‌ همراه‌ امنيت‌ در جامعه‌ توسعه‌ مي‌يابد. همدلي‌ و همبستگي‌هاي‌ اجتماعي‌ در بين‌ اعضاي‌ جامعه‌ رشد مي‌يابد و انسانها با ديدن‌ يكديگر، به‌ آرامش‌ و شادماني‌ دروني‌ مي‌رسند و زمينه‌ براي‌ تفكر كردن‌ مهيا مي‌شود. زيرا انسانها در آرامش‌ فرصت‌ مي‌يابند تفكر كنند و برعكس‌ هنگامي‌ كه‌ سپرده‌گذاريهاي‌ اخلاقي‌ كاهش‌ يافته‌ و در عوض‌ برداشت‌هاي‌ اخلاقي‌ افزايش‌ مي‌يابد، روز به‌ روز آسيب‌هاي‌ اجتماعي‌ گسترش‌ يافته‌ و شرايط‌ جامعه‌ به‌ سوي‌ نابسامانيهاي‌ اجتماعي‌ و عدم‌ امنيت‌ فراهم‌ مي‌شود و بدبيني‌ و نارضايتي‌ همچون‌ ابرهاي‌ سياه‌ بر بالاي‌ سر مردمان‌ سايه‌ مي‌افكند و مرغان‌ غم‌ بر سر انسانها آشيانه‌ مي‌كنند. آنچنان‌ كه‌ هيچ‌ شادي‌، دل‌ آنان‌ را شاد نمي‌كند. انسانها از كنار يكديگر بودن‌ به‌ آرامش‌ نمي‌رسند و رفتارها، رياكارانه‌ و غيرصادقانه‌ مي‌شود و شرايط‌ براي‌ آسيب‌هاي‌ اجتماعي‌ نظير جرم‌ و جنايت‌، اعتياد، فحشا و خودكشي‌، متلاشي‌ شدن‌ خانواده‌ها و نظير اينها مهيا مي‌شود.
در چنين‌ جامعه‌يي‌ ديگر نمي‌توان‌ شاهد بروز خلاقيت‌ها بود و انسانها درگرداب‌ بدبختي‌ فرو مي‌روند.
ما انسانها مجبوريم‌ با سپرده‌گذاريهاي‌ اخلاقي‌ شرايط‌ لازم‌ را براي‌ گسترش‌ خلاقيت‌ و نوآوري‌ در جامعه‌ فراهم‌ كنيم‌ تا از اين‌ طريق‌ بتوان‌ انرژي‌ فراواني‌ كه‌ در وجود انسانها وجود دارد رها كرده‌ و در راه‌ سازندگي‌ به‌ كار گرفت‌

عملكرد بهينه و ارتقاي آن

تعریف peak performance و ویژگیهای آن

رسیدن به بالاترین سطح عملکرد ، در نقطه اوج بودن ، غرق شدن در کاروفعالیت ،روی غلطک افتادن :همگی این اصطلاحات یک حالت را تعریف می کنند همان حالت خاصی که طی آن فرد احساس می کندهمه چیز بروفق مراد اوست و هیچ اشتباهی مرتکب نخواهد شد.لحظاتی که چنان درگیر کاروفعالیت خودمیشود که به نظر می رسد هیچ موضوع دیگری برای او اهمیت ندارد و تمرکز او تنها بر کاری که در حال انجامش می باشد معطوف می باشد.رسیدن به چنین حالتی  آنقدر لذت بخش است که به فرد انگیزه می دهد تا برای تجربه مجدد آن هر کاری انجام دهد.

در نقطه اوج بودن یعنی انجام کارها فراتر از حد تصور دیگران و یا حتی فراتر از حد تصور خودکه رسیدن به این نقطه نیازبه  ذهنی آماده و هماهنگ با جسم دارد.. تجربه این حالت و لذت حاصل از آن دلیل اصلی و نهایی است که چرا بسیاری از مردم به ورزش روی می اورند.

ویژگیها و خصوصیات در نقطه اوج بودن :

برخورداری از ارامش کامل:تحقیقات علمی متعددی نشان داده اند که بهترین حالت عملکرد یک فرد زمانی روی می دهد که فرد به جای آنکه درنقطه اوج برانگیختگی باشد تنها کمی از حالت طبیعی برانگیخته تر باشد.یعنی داشتن احساس آرامش و آسودگی در عین برخورداری از انرژی بالا و نیروی فراوان.

اطمینان به خود : وقتی فرد در تمرین ها و مسابقات به خوبی عمل می کند، نسبت به خود احساس اطمینان و دلگرمی می کند وبه این باور می رسد که قادر به انجام هر کاری خواهد بود.واین ایمان قلبی به او اجازه می دهد تا طبق غریزه و بینش خود در هر لحظه بهترین تصمیم را بگیرد و در نتیجه به بالاترین موفقیت ها دست یابد.در این حالت فرد به چنان احساس غرور و اعتماد به نفسی دست پیدا می کند که دیگر عبور از هیچ مانعی وشکست هیچ رقیبی ترسناک و غیر ممکن به نظر نخواهد رسید.

تمرکز کامل : داشتن تمرکز کامل و همه جانبه به این معناست که فرد چنان غرق در کار وفعالیت خود می شود که دیگر هیچ اعتنایی به مسائل دور و بر ندارد.در این لحظه هیچ خاطرهای از گذشته و هیج ترسی از آینده به ذهن او نمی آید وتنها متوجه کاری است که در حال انجامش می باشد همان لحظاتی که فرد بدون توجه به سروصدای تماشاچیان ویا فریاد هم تیمی ها با دقت زیاد تنها به زدن ضربه فکر می کند . در این دقایق ورزشکار درک صحیحی از زمان ندارد و با اینکه بازی در اوج جریان خود می باشد برای او همه لحظات با دور کند و به شکل آهسته رخ می دهند.

تلاش کمتر وسهولت بیشتر :در حالت نقطه اوج کارها به سرعت و بدون هیچگونه تلاشی انجام می شوند.تمام حرکات با ظرافت و روانی خاصی صورت می گیرند ودر این لحظه آن فعالیت ورزشی آسان ترین کار دنیا به نظر می رسد.در واقع فرد در بهترین حالت جسمی و ذهنی خود قرار دارد،حالتی که می تواند سخت ترین کارها را با کمترین تلاش و به آسانی انجام دهد.چرا که ذهن و جسم او در هماهنگی و همکاری کامل قرار دارند.مهارت و زیبایی حرکات ورزشکار در چنین لحظاتی او را سرشار از لذت می کند و دیگران را نیز مقهور و شیفته می سازد.

غیر ارادی و خودکار بودن:در چنین حالتی هیچ تداخلی در افکار یا هیجانات ورزشکار روی نمی دهد،کارها به خودی خود پیش می روند و فرد به صورت خودکار و ناخودآگاه به آنچه که روی می دهد واکنش صحیح نشان می دهد.ظاهرا بدن دقیقا می داند بدون راهنمایی در هر لحظه چه کاری انجام دهد.در این لحظات فوق العاده هیچ تفکر آگاهانه ای در جریان نمی باشد و فرد کاملا به غریزه خود متکی است.و چون کمتر فکر می کند نتیجه بهتری می گیرد.

لذت و سرگرمی : احساسی که فرد در حالت غرقه تجربه می کند با هیچ لذت دیگری قابل مقایسه نمی باشد.واین لذت و خوشی که ورزش برای او ایجاد می کند به وضوح قابل مشاهده می باشد.در واقع هیچ چیز دیگر و یا هیچ کس دیگری قادر نیست چنین هیجانی را در ورزشکار ایجاد کند واین رمز موفقیت است چرا که اگر ورزش برای او لذت بخش نباشد آینده روشنی در پیش رو نخواهد داشت.

احساس کنترل:با رسیدن به اوج عملکردفرد احساس می کند بر خود و دنیای اطراف کنترل دارد.به نظر می رسد هرآنچه که اوفکر می کند ویا  می خواهد اتفاق خواهد افتاد.هیجانات تحت فرمان قرار می گیرند ودیگر ترس و اضطراب بر فرد غلبه نمی کند.وقتی ورزشکار با چنین احساسی از کنترل و قدرت به بازی می پردازد اتفاقات بزرگی رخ خواهند داد.

متاسفانه تجربه چنین حالتی به ندرت روی می دهد و برای تکرار آن باید از تمرینات و فنون ویژه ای بهره برد.

همچنین  رسیدن به نقطه اوج عملکرد نیاز به آمادگی های جسمانی و ذهنی توامان دارد.در واقع فنون آموزش ذهنی در کنار تمرینات بدنی و آموزشهای فنی به ورزشکاران کمک می کند تا از تواناییها و استعداد های خود بیشترین فایده را ببرند.

هدف از اجرای برنامه های افزایش peak performance

افزایش عزت نفس

کاهش استرس ، اضطراب و افسردگی

افزایش توجه و تمرکز در لحظات دشوار

توانایی آرام کردن ذهن و بدن به طور ارادی

افزایش کنترل جسمی ،ذهنی و هیجانی

افزایش خلاقانه انرژی و  بهره وری از آن

ایجاد تفکر مثبت تر و افزایش انعطاف پذیری ذهنی

ایجاد هماهنگی کامل بین جسم و ذهن

افزایش مهارت های حل مسئله و به کارگیری آنها در لحظات حساس

رشد خودآگاهی و هوش هیجانی

روشهای افزایش  peak performance

روانشناسان ورزشی از روشهای متنوعی برای بهبود عملکرد ورزشکاران سود می برند. در ابتدا با استفاده از ابزارها و فنون روانشناختی ویژگیهای شخصیتی و نقاط ضعف وقوت هر فرد مشخص می گردد.سپس با توجه به این ویژگیها ، نیازهاو اهداف هر فرد برنامه خاصی تنظیم می گردد .رایج ترین روش های مورد استفاده عبارتند از:

مدیریت و کنترل استرس،روش های آرام سازی و مراقبه،برنامه های مدیریت زمان، تصویرسازی ذهنی، بیوفیدبک و نوروفیدبک

نوروفیدبک و اثر آن بر افزایش peak performance

یکی از مهمترین مراحل رسیدن به نقطه اوج عملکرد افزایش توجه و تمرکز ذهنی می باشد. و استفاده از روش نوروفیدبک برای دستیابی به این امر بسیار ثمربخش می باشد و امروزه در مقیاس وسیعی توسط تیم ها و ورزشکاران زیادی مورد استفاده قرار می گیرد.

 روش نوروفیدبک برپایه ثبت و تحلیل امواج مغزی و دادن اطلاعات بازخوردی (شنیداری/دیداری)در مورد امواجی که فرد تولید می کند ،قرار دارد.امواج مغزی ناشی از فعالیت الکتریکی مغز می باشند ودر شکل دهی فرایندهای روانشناختی ناهشیار که عموما خارج از کنترل فرد می باشند،نقش دارند.در واقع نوروفیدبک همانند یک آیینه در مقابل این فرایندها عمل می کند و به فرد می آموزد که چگونه امواج مغزی مناسبی را تولید کند که بیشترین ارتباط را با افزایش سلامتی ،خلاقیت،انعطاف پذیری ذهنی و بهبود فعالیت های شناختی دارند.با تمرین دادن ذهن -همانند تمرین بدنی- مغز می آموزد که فعالیت خود را تنظیم کند و عملکرد بهتری داشته باشد.

هدف عمده این روش دستیابی به تمرکز و توجه عمیق می باشد.در واقع با پاک سازی ذهن مغز می تواند در لحظات حساس و فشارزا،عملکرد طبیعی خود را حفظ کند.در این روش به ورزشکار کمک می شود به یک حالت "آرامش"و"آمادگی" ذهنی دست یابد ودر طول مسابقات و موقعیت های دشوار بهترین عملکرد را داشته باشد.

 در روش نوروفیدبک ،ورزشکار برروی یک صندلی راحتی در حالت آرامش کامل قرار می گیرد.حس گرهای خاصی به مناطق مشخصی از سر وصل می شوند و با به کارگیری نرم افزارهای کامپیوتری امواج مغزی ثبت و تحلیل می گردند.متخصص با در نظرگرفتن ویژگیها و نیاز هر فرد طبق یک برنامه خاص،  وقتی فرد امواج مناسب را تولید می کند بازخوردی به او میدهد .از این طریق فرد می آموزد امواج مغزی مطلوب را در زمان مناسب تولید کند و از انحراف تمرکز و توجه ذهنی خود جلوگیری کند . 

طرفداران این روش باور دارند که بازآموزی ذهن از این طریق امکان پذیر است.چرا که امروزه دانشمندان می دانند کدام امواج مغزی در کدام قسمت سر در تولید بالاترین سطح تمرکز نقش دارند.و از آنجایی که با استفاده از این روش تغییر دامنه ،فراوانی ،ثبات وهمزمانی امواج مغزی امکان پذیر است فقط کافی است فرد یادبگیرد چگونه با تمرین و تکرار به امواج مناسب وویژگیهای  مورد نظر دست یابد .

در این روش به فرد آموزش داده می شود تا بین رفتار جسمانی و نگرش های درونی-کیفیت عملکرد مغز- ارتباط مناسب برقرار کند.وازاین طریق آمادگی ذهنی و عملکرد ورزشی خود را به طور خودکار بهبود بخشد.واز منابع بالقوه ذهنی خود به طور کارآمدتری استفاده کند.

اثرات این روش به هر فرد و تعداد و نوع جلسات بستگی دارد ولی با گذشت چندین جلسه خلق فرد بهبود یافته و فرد احساس آرامش ،سرزندگی و سر خوشی بیشتری می کند.با ادامه جلسات توجه،تمرکزو کارآمدی ذهنی افزایش یافته ودر نتیجه  عملکرد روانشناختی رشد چشمگیری  می کند.

استفاده از این روش کاملا ایمن می باشد و هیچ خطر جانبی در پی ندارد.تمام افراد ودر تمام سنین می توانند از این روش بهره برند. ونتایج حاصله همیشگی می باشند.

هم اکنون نیز تیم های ورزشی متعددی از این روش بهره می برند .برای مثال تیم فوتبال  آ.ث میلان و تیم ملی ایتالیا از ماهها قبل از شروع جام جهانی استفاده از روش نوروفیدبک را جزء برنامه های اساسی  خود قرار داده بودند و نتایج قابل توجه آنان در مسابقات را می توان به توان ذهنی و آمادگی روانی  بالای بازیکنان آنها نسبت داد.

در چند سال گذشته استفاده از  نوروفیدبک برای ارتقا عملکردهای شناختی  به یکی از مهم ترین موضوعات تحقیقی در مجلات  پزشکی و روانشناسی تبدیل شده است که همگی از این موضوع که می توان مغز را تعلیم داد حمایت می کنند.درسال 2005مسولان تنیس کانادا بیست نفر از بهترین تنیسورهای جوان خود را با این روش آموزش دادند و نتایج مثبت آنرا تایید کردند. .همچنین دانشگاه مک گیل در مونترال درپژوهشی پنج ساله اثرات این روش را بر روی هشتاد ورزشکاردر رشته های مختلف ورزشی بررسی می کند.

جیو والینته ،که روانشناس ورزشی بسیاری ار بازیکنان معروف گلف می باشد معتقد است به زودی نوروفیدبک به یکی از اجزااصلی برنامه های تمرین حرفه ای در خواهد آمد.

فواید استفاده از نوروفیدبک در افزایش peak performance

افزایش توجه و تمرکز

افزایش خلاقیت

افزلیش اعتماد به نفس

افزایش توانایی تصمیم گیری 

کاهش تعداد خطاها

کاهش زمان واکنش

حافظه کارآمدتر

یادگیری سریعتر

مقاومت بیشتر در برابر استرس

دستیابی سریع  به آرامش عمیق

کاهش اظطراب وترس به هنگام مسابقات

کنترل بیشتر بر هیجانات و خلق خود

بهبوذ سریع تر پس از آسیب های جسمی

هماهنگی کامل جسم و ذهن